Kakva se krma sprema za naše muzne krave?

Pod oraničnim krmnim biljem u Republici Srpskoj, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u 2020. godini nalažilo se 65.442 ha, dok je pod prirodnim livadama i pašnjacima bilo 376.000 ha. U 2018. godini prodaja mlijeka bila je izvor prihoda za 4.395 farmi, a u 2019. ža 4.133 farme. Agroekološki uslovi u našoj zemlji su povoljni za proizvodnju velikih količina kvalitetnih kabastih hraniva. Za razliku od većih farmi, na manjim i srednjim farmama u Srpskoj često se susrećemo sa problemom kako proizvesti dovoljne količine kvalitetnih kabastih hraniva za visokomliječna grla. Ukoliko se lošiji kvalitet kabastih hranjiva nadoknađuje skupim koncentrovanim hranivima, rastu troškovi i dovodi se u pitanje ekonomičnost proizvodnje. Na porodičnim farmama u Srpskoj najčešće se sprema sijeno, zatim silaža, a u manjoj mjeri sjenaža.

Sijeno je jedno od najvažnijih kabastih hraniva za ishranu preživara. Hranjiva vrijednost sijena je promjenjiva i varira više nego kod drugih hraniva. Na kvalitet proizvedenog sijena utiče faza razvoja biljaka u momentu košenja, botanički sastav biljnog pokrivača i primjenjene agrotehničke mjere. Faza razvoja biljke u momentu košenja ima najveći uticaj na hemijski sastav sijena i njegovu hranjivu vrijednost. Odgađanjem roka košenja biljaka smanjuje se udio lisne mase, a povećava udio stabljika, odnosno opada sadržaj sirovih proteina, a raste sadržaj sirove celuloze.

U nizijskom i nižem brdskom dijelu najviše se gaji kukuruz koji se koristi za prozvodnju zrna ili spremanje silaže. Kukuruz u Republici Srpskoj zauzima najveći dio oraničnih površina i ima vodeću ulogu među kulturama koje se gaje za proizvodnju stočne hrane. Iako je produktivnost kukuruza izuzetno visoka u uslovima suvog ratarenja, on ostvaruje znatno niže prinose, a kvalitet spremljene silaže je često puta niži. Tehnologija pripreme silaže kukuruza sastoji se iz nekoliko rutinskih tehnika, a svaki korak tokom siliranja nosi sa sobom niz mogućih posljedica po kvalitet dobijene silaže ukoliko se ne sprovede pravilno. Najčesće tačke rizika su odabir optimalne faze zrelosti biljke za siliranje, brzo istiskivanje vazduha iz silažne mase i pravilno pokrivanje.

Sjenaža je kabasto hranivo koje je kvalitetnije od sijena i silaže, ali se na našim farmama sprema u manjem obimu u odnosu na silažu i sijeno.

Kako bi dobio konkretne podatke o situaciju sa ove tri krme u Republici Srpskoj, Poljoprivredni institutu Republike Srpske sproveo ispitivanje na području 42 Opštine u republici Srpskoj, tokom 2020. i 2021. godine. Analizirana su 803 uzorka ražličitih stočnih hraniva sa 277 porodičnih farmi. Na farmama koje su obuhvaćene ovim ispitivanjima nalazi se 6.780 muznih grla. Sa većine porodičnih farmi uzorkovana su 3 ili 4 hraniva koja se proizvode i spremaju na samoj farmi.

Zaključci ovog istraživanja su sljedeći:

• Korišćenje kvalitetnih kabastih hraniva u ishrani muznih grla je osnov za dobru proizvodnju mlijeka.
• Na porodičnim farmama koje su obuhvaćene ovim ispitivanjima dominantno se sprema sijeno, zatim silaža i u manjem obimu sjenaže.
• Krmne biljne vrste kao što su sirak, sudanska trava, ozimi krmni graša i ozima strna žita namjenjena za kabastu krmu gaje sa samo na 5,4% farmi.
• Na preko 70% porodičnih farmi proizvodi se silaža od cijele biljke kukuruza.
• Propusti u tehnološkom postupku siliranja, što je uticalo na kvalitet silaže i konzumnost, utvrđeni su na 74 farme.
• Učešće pojedinih frakcija u silaži i dužina odrezaka nisu bili u graničnim vrijednostima za kukuruznu silažu na 102 farme, što zahtjeva da se izvrše pregledi i podešavanja silažnih kombajna na terenu.
• Od ukupnog broja analizranih sjenaža na 25,3% farmi one si imale sadržaj sirovih proteina ispod 100,0 g kg-1 SM, pa je neophodno da stručna lica na ternu uoče i otklone greške u tehnološkom postupku.
• Na 60,8% farmi sijeno se sprema od zelene krme prirodnih livada.
• Sijeno koje se koristi za ishranu muznih grla na 71,9% porodičnim farmama imalo je manje od 100,0 g kg-1 SM sirovih proteina.
• Na prirodnim travnjacima neophodno je da se preduzmu određene agrotehničke mjere u cilju poprvke produktivnosti i kvaliteta proizvedene krme.

Za više informacija pogledajte prezentaciju na sljedećem linku:prezentacijarezultatianalizehraniva

U pripremi ovog teksta korišteni su podaci iz rada: VRSTE I KVALITET KABASTE STOČNE HRANE SPREMLJENE NA PORODIČNIM FARMAMA U REPUBLICI SRPSKOJ, autora: Željko Lakić, Tihomir Predić, Bojana Savić, Rada Jovićević i Dijana Mihajlović, 56. Savjetovanje agronoma i poljoprvrednika Republike Srbije i 2. savjetovanje agronoma Republike Srbije i Republike Srpske.